NOTES SUR LA LANGUE DE SHUO


朔文前現代 (chok mun dzen hen doi) – Shuowen Pré-moderne

Evolution du Jingwen Médiéval

Sons

Du Jingwen médiéval (中京文 – Zhong Jingwen - Tung Khiangmun) à cette langue, se sont passé ces transformations :

Tons > _
ɨɐ > ə (ê)
æ/ɑ/ɐ > a
ia > ej
ɨu, ɨo > u
uo/wo > o
ʌ, uɑ/wɑ > ɔ (ö)
ɨʌ > ʉɔ
> ȵʉ / _ɔ > nɥ
--
iɪ > i
iu > y (ü)
jw > ɥ (ü)
> i (ʑ/dʑ/ɕ/tɕ/y/ɥ)_* > _
>>tɕ > tʃ (tc)
>>ɕ > ʃ (c)
>>dʑ,ʑ > dʒ (jj)
--
wə > wo
jɨ > jə
əu > ao
>> əo > əw
--
u : V_# > w
i : V_# > j
u : C_* > w
--
g/ʔ/ʔˠ: #_* > χ
mˠ > bʁ (br)
ɖ, nˠ > dʁ (dr)
ŋˠ > gʁ (gr)
>ŋ : #_* > g
> i /ʁ_V > ɥ (ü)
>>Cˠ : #_* > Cʰ
>>CVˠ : #_* > CNV
--
ʈj > kj
> ʈ : #_* > t
ȵ > nj
hə > ha
ɦˠ > ʁ (r)
ɦ/ɦʉ : #_* > h
> ʉ > j
> h V_V > ʁ (r)
 

Grammaire

Les pronoms personnels sont différents :

我 - ga
汝 - nio
他 - tha
吾 - gwo
爾 - nie
其 - ry
 
Une expression courante signifiant "être qqch" consiste à mettre l’adjectif avant la particule 之 (tcy) comme dans :
 
我漢國之王之。
ga han-kwok tcy hang tcy
Je suis le roi du pays de Han.
 
Les adjectifs et les adverbes ont tendance à se mettre après le mot qu’ils décrivent. Les adverbes seront par contre toujours précédés de la particule 很 (han).
 
之貓色黑玈別矣很速
tcy braw cyk hak-lo piet hi han suk
Ce chat noir est parti rapidement.
 

Exemples de phrases

Dialogue

華姬音慈,我某物給汝說想。
hua-ky xim-dzy, ga mao-mut khip nio shüet sëng.
Magnifique princesse Yinci, je souhaiterais vous dire quelque chose.
 
僕役我忠誠,之何謂?
buk-üek ga tung-jjen, tcy ha-ri ?
Qu'y a-t-il donc, fidèle serviteur ?
 
京國大給吾之國宣戦。
khiang-kwok-dai khip gwo tcy kwok süen-chen.
Le Grand Pays de Jing nous a déclaré la guerre.
 
好太,我之某物以期之。
hau thai, ga tcy mao-mut jë-ry tcy...
Très bien, c'est ce que j'attendais...
 

Titres

音慈姬·外嶋之州伯
xim-dzy ky – gwai-taw tcy tcup-rak
朔朝
chok thew
 

Nombres

零 – 0 - leng
一 – 1 – xit
二 – 2 – nji
三 – 3 – sam
四 – 4 – si
五 – 5 – go
六 – 6 – luk
七 – 7 – tshit
八 – 8 – phet
九 – 9 – ku
十 – 10 – zjip
百 – 100 – phak
千 – 1 000 – tshen
萬 – 10 000 - mian
億 – 100 000 000 - xyk
 

Translittération du Livre des Rites

禮記
Lei-ky
 
曲禮上
Khuk-lei jjëng
 
《曲禮》曰:「毋不敬,儼若思,安定辭。」安民哉!
« Khuk-lei » hat : "Mu pu khiang, gëm niëk sy, xan deng zy." xan min tsôi !
 
 
敖不可長,欲不可從,志不可滿,樂不可極。
Gau pu kha drëng, ük pu kha dzung, tcy pu kha muan, lak pu kha xyk.
 
 
賢者狎而敬之,畏而愛之。愛而知其惡,憎而知其善。
Hen tcei rap nië khiang tcy, xji nië xôi tcy. Xôi nië kie xy xak, tsëng nië kie xy jjen.
 
積而能散,安安而能遷。臨財毋苟得,臨難毋苟免。
Tsiek nië nëng san, xan xan nië nëng tshien. Lim dzôi mu kao tëk, lim nan mu kao brüen.
 
很毋求勝,分毋求多。疑事毋質,直而勿有。
Han mu xu cyng, pun mu xu ta. Gy jjy mu tcit, dryk nië mut hu.
 
 
若夫,坐如尸,立如齊。禮從宜,使從俗。
Niëk pu, dzô nüô ci, lip nüô dzei. Lei dzung grüe, cy dzung zuk.
 
 
夫禮者所以定親疏,決嫌疑,別同異,明是非也。
Pu lei tcei ciô-üë deng tshin ciô, kuet hem-gy, brüet dung jë, brüang jje-pji jei.
 
禮,不妄說人,不辭費。禮,不踰節,不侵侮,不好狎。
Lei, pu miang shüet njin, pu zy phji. Lei, pu ju tset, pu tshim mu, pu hau rap.
 
脩身踐言,謂之善行。行脩言道,禮之質也。
Su cin jjen gën, hi tcy jjen rang. Rang su gën dao, lei tcy tcit jei.
 
禮聞取於人,不聞取人。禮聞來學,不聞往教。
Lei mun tshu xiô njin, pu mun tshu njin. Lei mun lôi hôk, pu mun hang khau.
Mise à jour : 8 septembre 2020 22:02 Auteur : Stefbad